برای هرگونه اقدامی در مورد اراضی ملی شده باید جانمایی اراضی ملی روی نقشه هوایی منابع طبیعی منطقه توسط نقشه بردار کارشناس رسمی دادگستری شاخه امور ثبتی انجام و ممهور شود. در غیر این صورت نه در دادگاه و نه سازمان منابع طبیعی امکان پیگیری وجود ندارد.
در سال های اخیر، توجه به پدیده زمین خواری و تجاوز به اراضی ملی و مراتع به شدت از سوی دولت و دستگاههای قضایی مورد توجه قرار گرفته است به طوری که گاهاً سخت گیری هایی سلیقه ای اعمال می شود که حتی زمین های شخصی افراد، به خصوص اسناد قدیمی که سالهاست مالک به دلیل موروثی بودن زمین و یا مهاجرت به خارج از کشور پیگیر آن نبوده است، در لیست اراضی ملی قرار می گیرد که پس گرفتن آن از دولت و خارج کردن آن از لیست اراضی ملی پروسه ای پیچیده، فنی و زمان بر است.
لذا شرح مختصری در این باره توسط بنده به عنوان کارشناس امور املاک و اسناد ضروری و مفید به نظر می رسد.
تشخیص ملی بودن زمین
چگونه تشخیص داده می شود که یک زمین جزو اراضی ملی است یا سابقه احیا و کشاورزی دارد:
هر زمینی تا زمانی که شکل طبیعی داشته و هیچ‌گونه دخالت فیزیکی توسط انسان در آن صورت نگرفته باشد زمین غیر احیاشده است که در این صورت یا ملی و مرتعی است یا موات است و به محض اینکه اقدامی از سوی انسان به منظوری بهره‌برداری در زمین صورت بگیرد، به آن زمین، «زمین احیا شده» می‌گویند.
در اینگونه پرونده‌ها که دعوا بر سر اراضی ملی یا مستثنی بودن زمین است، معمولا یک طرف پرونده، اداره منابع طبیعی به عنوان نماینده دولت است که در راستای وظایف قانونی خود پاسداری از اراضی ملی و حفظ مراتع و کوتاه کردن دست متجاوزین را به عهده دارد. طرف دیگر پرونده هم اشخاص (حقیقی یا حقوقی) هستند که معمولا ادعای سابقه مالکیت و تصرف و حضور قدیمی در زمین مورد اختلاف را دارند و مدعی هستند که زمین مورد نظر دارای سابقه احیا است و نباید جزو اراضی ملی تشخیص داده شود.
تشخیص اراضی ملی از اراضی دارای سابقه احیا و کشاورزی، کاری تخصصی و تنها در حیطه وظایف کارشناسان رسمی دادگستری است اما ۲۴ ویژگی برای تشخیص اراضی ملی از اراضی کشاورزی وجود دارد که اطلاع از آن خالی از لطف نیست.
بر این اساس، اگر زمینی قبل از تاریخ تصویب قانون ملی شدن جنگل‌های کشور مصوب سال ۴۱ یا قبل از تاریخ صدور برگ تشخیص، یک یا چند یا همه ویژگی‌های ذیل را داشته باشد، احیا شده یا مستثنیات است و جزو اراضی ملی به شمار نمی‌رود.
۱- اگر عرفاً و عملاً به عنوان زمین کشاورزی (زراعی یا باغی) مرسوم و معروف باشد.
۲- اگر عرفاً و عملاً داخل در مجموعه اراضی مزروعی منطقه یا روستا واقع باشد.
۳- اگر در حوزه آبیاری یک منبع آبی (چاه – چشمه – قنات – رودخانه و… ) قرار داشته باشد.
۴- اگر تسطیح شده و برای عملیات زراعت و آبیاری آماده شده باشد.
۵- اگر دارای شیب نامتعارف و تند نباشد و عرفاً و عملاً به نام زمین دیم‌زار مرسوم باشد.
۶- اگر زمین دیم‌زار یا آبی زار و محدوده قانونی یا ثبتی یا عرفی معین داشته باشد.
۷- اگر تحجیر شده باشد (هر عملی که به معنای شروع احیای زمین باشد تحجیر می‌گویند مثل سنگ چینی دور زمین، جمع آوری سنگ‌ها و توده کردن آنها، نهرکندن دور زمین و امثال آن).
۸- اگر جوی‌های قدیمی یا آثار جوی‌های قدیمی منشعب از بند‌های رودخانه‌ای در بالادست زمین مشاهده شود.
۹- اگر جوی‌های قدیمی یا آثار جوی‌های قدیمی که آب قنوات یا چشمه سارات قدیمی را به زمین می‌رسانده یا می‌رساند در زمین مشاهده شود.
۱۰- اگر درختان کهنسال در مسیر جوی‌های قدیمی و اطراف و اکناف زمین وجود داشته باشد.
۱۱- اگر اراضی مورد اختلاف در ذیل بالاترین جوی آبیاری موجود یا قدیمی واقع باشد. معمولا اراضی واقع در بالادست جوی چون از ابتدا آب به آنها سوار نمی‌شده اراضی غیر احیاشده هستند و اراضی زیر جوی چون آب به آنها سوار بوده اراضی احیا شده‌اند.
۱۲- اگر بناهای قدیمی و ابنیه سنتی وابسته به کشاورزی مثل خانه باغ، کومه، گاش دامداری(محل نگهداری دام)، آب انبار و امثال آن یا آثاری از آنها در محل وجود داشته باشد.
۱۳- اگر زمین به صورت بندسار(سیستم سنتی استحصال آب) باشد و منطقه پوشیده از بندسارهای متعدد قدیمی (معروف به زوله) باشد و سابقه و آثار بهره‌مندی قدیمی از آبهای جاری بهاره را برای آبیاری محصول داشته باشد.
۱۴- اگر در پوشش گیاهی زمین آثاری از گیاهان مرتعی چندساله و گونه‌های پایای مرتعی نباشد.
۱۵- اگر پوشش گیاهی موجود، آثار زراعت‌های قبل و زراعت‌های قدیمی‌تر باشد.
۱۶- اگر در عکس‌های هوائی محل مورد نظر با استفاده از ابزار استرئوسکوپ، آثار احیای قدیمی ( به شرح فوق ) مشاهده شود. مشروط به اینکه کارشناس منتخب دادگاه صلاحیت فنی ویژه تفسیر عکس‌های هوائی را داشته باشد.
۱۷- اگر زمین مورد نظر در نقشه‌های هوائی که بر اساس عکس‌های هوائی ترسیم شده‌اند در بخش اراضی مزروعی (رنگ زرد) واقع باشد. تشخیص این امر نیز فوق العاده حساس است و کارشناسان باید سعی کنند که از نقشه‌های هوائی نهایتا برای اثبات سایر دلایل خود استفاده کنند. در مواردی اراضی احیاشده قدیمی دیمی در نقشه هوائی در بخش اراضی ملی (رنگ سفید) تعیین شده است.
۱۸- اگر سن درختان قدیمی گواهی بر قدمت احیای باغ ( به ویژه در باغات دیم ) و اراضی شیب‌دار بدهد.
۱۹- اگر در مناطق دیم زار راه‌ها و گذرگاه‌هائی باشد که حاکی از استفاده قدیمی از آنها فقط برای امر رفت و آمد به اراضی دیم‌زار بوده و اینک متروکه شده و آثاری از آنها به جای باشد.
۲۰- اگر در قسمتی از اراضی، آثاری از خرمن‌گاه‌های قدیمی مشاهده شود. معمولا این خرمن‌گاه‌های قدیمی در یک قطعه زمین صاف در جاهای بلند و مرتفع ساخته می‌شده تا از وزش باد برای جداسازی دانه از کاه استفاده کنند.
۲۱- اگر در نحوه آرایش زمین آثار شخم، شیار، قطعه بندی، کرت‌بندی و بیجه بندی‌های قدیمی که حاکی از مزروعی بودن باشد مشاهده شود.
۲۲- اگر وضعیت و موقعیت مکانی زمین به نحوی باشد که عرفاً به نام چراگاه و مرتع معروف نباشد.
۲۳- اگر شیب زمینی مناسب و جنس خاک مستعد زراعت باشد اگر چه که ممکن است سالها دور از کشت بوده و آثار زراعت محو شده باشد ولی وضعیت زمین گویای این واقعیت باشد که چنین زمینی در گذشته نمی‌تواند بیکار مانده باشد و مردمان سختکوش گذشته از اینگونه اراضی مستعد حداکثر استفاده را می‌کرده‌اند.
۲۴- اگر چه با اجرای مواد ۲ و ۵۶ از قوانین مربوط به ملی شدن اراضی و نرسیدن اعتراض مردمی در مهلت قانونی، اسناد مالکیت مردم باطل تلقی می‌شود و باید سند جدید به نام دولت صادر شود ولی توجه و دقت در مفاد اسناد و مبایعه‌نامه‌های قدیمی ادعائی مردم می تواند کمک موثری در تشخیص قدمت احیای اراضی مورد اختلاف کند.
لذا توصیه می شود در صورت داشتن اسناد قدیمی، قبل از اینکه با اجرای طرح کاداستر کشوری (به زودی) اراضی ملی با سند رسمی ثبت شود، جهت تعیین تکلیف املاک و اراضی خود اقدام کنید.
لینک خبر:
در لیست بالا، موارد ۱۶ و ۱۷ ، نیاز به جانمایی زمین بر روی عکس هوایی توسط کارشناس رسمی نقشه برداری و ممهور کردن عکس هوایی دارد.
نمونه جانمایی اراضی ملی روی نقشه هوایی منابع طبیعی
در زیر نمونه جانمایی قطعه زمین بر روی نقشه هوایی آورده شده است: تهیه شده توسط نقشه بردار خانم مهندی آبکار
علاوه بر عکس هوایی، نقشه یو تی ام UTM ملک نیز باید تهیه و ضمیمه پرونده شود. جهت تامین دلیل برای دادگاه، هم عکس هوایی و هم نقشه یو تی ام UTM جانمایی پلاک ثبتی روس نقشه هوایی منابع طبیعی باید ممهور به مهر نقشه بردار کارشناس رسمی دادگستری – امور ثبتی شوند. (نه رشته های مشابه مانند راه و ساختمان و یا عمران-عمران).
نمونه جانمایی ملک بر روی عکس هوایی در سیستم مختصات یو تی ام UTM تهیه شده توسط نقشه بردار خانم مهندس آبکار
جهت کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با خدمات ما در جانمایی پلاک ثبتی بر روی عکس هوایی و روی نقشه هوایی منابع طبیعی ، می توانید همه روزه در ساعات اداری با ما تماس بگیرید و مشاوره دریافت کنید.
خدمات نقشه برداری کارشناس رسمی دادگستری امور ثبتی
مدیریت خانم مهندس آبکار: ۰۹۱۲۶۱۴۰۳۳۹
وب سایت رسمی ما : http://ladysurveyor.ir/
